EK – 18 Uyumluluk Fonksiyonları
Aktif Güç Kontrol Fonksiyonları
- Aktif güç kısıtlaması (Active PowerLimiting): Tesisin şebeke bağlantı noktasındaki aktif güç değerinin istenilen değere limitlenmesini sağlar.
- Rampa Oranı kontrolü (RampRate Control): TEİAŞ’tan veya dağıtım şirketinden gelecek talebe istinaden aktif çıkış gücünün %20-100 aralığında istenen değere dakikada % 5 (100 MW’tan küçük santraller için) ve % 4 (100 MW’tan büyük santraller için) değişim hızı ile ulaşabilmesidir. Burada önemli husus, seçilen PPC’nin TEİAŞ veya dağıtım şirketinden aldığı komutu GES bünyesindeki tüm eviricilere belirtilen eğime uygun biçimde aktarabilmesi ve santral çıkış gücünün istenen değere gelebilmesidir.
- Frekans Tepkisi (Frequency Droop): Frekans değişiminde santrallerin vereceği tepkinin yönetmelikte belirtilen çerçevede sağlanmasıdır. Şekil 1’de gösterildiği üzere, GES’in 50.3 Hz’den başlayarak 51.5 Hz’e kadar %4 değişimle aktif gücünü düşürmesi (bu da 1.2 Hz değişimde gücün %60 azaltılmasına karşılık gelmektedir) ve 51.5 Hz üzerinde ise aktif gücünü tamamen sıfırlaması ya da devreden çıkması gerekmektedir. Bu çalışma rejimini PPC yönetmekte ve şebeke frekansına göre gerekli aktif güç değişimini hesap ederek eviricilerin çıkış güçlerini ayarlamaktadır.
Şekil 1 Güç-Frekans Eğrisi
Reaktif Güç Kontrol Fonksiyonları
- Reaktif güç desteği (Voltage Droop): İletim seviyesinden bağlı santrallerin, bağlantı noktası geriliminin 0.9-1.1 pu değerleri arasında tanımlanan normal işletme koşullarında, bağlantı noktasındaki gerilimin değişimine göre çıkış reaktif gücünü dinamik bir şekilde ayarlaması gerekmektedir. Literatürde “droop” kontrol olarak adlandırılan bu kontrolde, reaktif güç çıkışının gerilime karşı değişimi gösteren eğrinin eğimi TEİAŞ’ın talebine göre %2-7 arasında değiştirilebilmelidir. Böylece PPC tarafından verilen komutlar ile GES, şebekedeki gerilim değişimlerine otomatik olarak tepki vererek, endüktif veya kapasitif yönde reaktif güç desteği ile bara geriliminin nominal değerde kalmasına katkı sağlamaktadır. Ayrıca normal işletme koşullarında gerçekleşebilecek ani bir basamak değişimine, Şekil 2’deki grafikte belirtildiği üzere en geç 200 ms içerisinde cevap vermeye başlamalı, reaktif çıkış gücü olması gereken denge değerinin %90’ına ise en geç 1 saniye içerisinde ulaşmalı ve en geç 2 saniye içerisinde de dengeye oturmalıdır.
Şekil 2 Gerilim Değişimi Sonrası Reaktif Çıkış Gücü Tepkisi Sınırları